In Memoriam
Στὸ μέτρο ποὺ μποροῦμε νὰ λέμε “ἐγὼ”, εἴμαστε ἡ μνήμη μας. Ἡ μνήμη εἶναι ἡ ψυχή. Ἂν κάποιος χάσει ἐντελῶς τὴν μνήμη του γίνεται φυτό καὶ δὲν ἔχει πλέον ψυχή. Ἀκόμα καὶ ἀπὸ τὴν πλευρὰ ἑνὸς πιστοῦ, πιστεύω ὅτι δὲν ὑπάρχει κόλαση χωρὶς μνήμη. Ἡ τιμωρία συνίσταται στὴν διαρκῆ ἀνάμνηση τῶν ἁμαρτημάτων.
Ἄρα, λοιπόν εἴμαστε ἡ μνήμη μας. Καθώς ὁ χρόνος προχωρεῖ, ἐπιστρέφουν μνῆμες. Ἐγὼ θυμᾶμαι τώρα καινούργια πράγματα ἀπὸ τὴν παιδική μου ἡλικία ποὺ δὲν θυμόμουν προηγουμένως: τὸ πεδίο τῆς μνήμης μεγαλώνει. […]
Ὑπάρχει ἕνας στατικὸς τρόπος ἀντιμετωπίσεως τοῦ παρελθόντος· ἀπαντᾶται χαρακτηριστικὰ στὶς ἀντιδραστικὲς ὁμάδες, οἱ ὁποῖες ἰδιοποιοῦνται ξανὰ ἀπὸ τὸ παρελθὸν αὐτὸ ποὺ τὶς βολεύει. Στὴν ἀντίπερα ὄχθη οἱ ἐπαναστατικὲς ὁμάδες τείνουν νὰ καταργήσουν τὴν μνήμη: “ξεχάστε ὅ,τι ξέρατε, ἂς ξεκινήσομε ἀπ’ τὴν ἀρχή”. […]
Οἱ βιβλι
οθῆκες εἶναι ἡ κοινὴ μνήμη τῆς ἀνθρωπότητας. Βλέπετε, δηλαδή, ὅτι ἡ κοινὴ μνήμη καὶ ἡ ἀνάγνωση συνδέονται […] Ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τῶν Ἀλεξανδρινῶν ἡ ἰδέα ἑνὸς μουσείου, τῆς βιβλιοθήκης τῆς Ἀλεξανδρείας εἶναι ἡ συνέχεια τῆς μνήμης. Μιὰ βιβλιοθήκη εἶναι σύμβολο καὶ πραγματικότητα μιᾶς συλλογικῆς μνήμης. […]
Εἴμαστε φτιαγμένοι ἀπὸ χρόνο, ζοῦμε μέσα στὸν χρόνο. Καὶ ζῶντας μέσα στὸν χρόνο εἴμαστε σὰν τὸν ἀθλητὴ ποὺ προκειμένου νὰ κάνει ἕνα ἅλμα πρὸς τὰ μπρὸς πρέπει πρῶτα νὰ κάνει βήματα πίσω. Ἂν δὲν ὀπισθοχωρήσει δὲν μπορεῖ νὰ ἐκτιναχθεῖ. […]
Χωρὶς μνήμη δὲν ὑπάρχει ψυχή. Καὶ γιὰ νὰ φαντασθοῦμε τὸ μέλλον, χρειαζόμαστε ψυχή.
Μετάφραση: Α. Δεληγιάννη
Τὸ δεύτερο καὶ τρίτο μέρος τῆς συνεντεύξεως κατωτέρω:
